Osady olęderskie
Rozwój polskiej wsi w regionie nadnoteckim przez stulecia związany był ze specyficznymi formami osadnictwa. Nie inaczej działo się w epoce nowożytnej, kiedy to na terytorium naszego kraju pojawiły się osady typu olęderskiego. Jedną z najważniejszych osób, która przyczyniła się do sprowadzenia Olędrów na tereny obecnego powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego, była Zofia z Herburtów Czarnkowska (żona Jana Czarnkowskiego). Osadnicy przeobrażali niedostępne obszary pradoliny Noteci w łąki i grunty orne. Ślady ich działalności widoczne są do dziś w nazewnictwie, ale i typowym układzie przestrzennym wiosek charakteryzujących się ułożeniem wzdłuż rzeki, luźnym rozrzuceniem zabudowy oraz podziałem gruntów na tzw. rzędówki bagienne. Najlepiej zachowany relikt XVIII-wiecznego budownictwa olęderskiego obrębu Puszczy Noteckiej odnaleźć można w Gębiczynie.
Czarnkowski most
Czasy dwudziestolecia międzywojennego to podział i rozdarcie terytorialne. Noteć stała się rzeką graniczną, a na dawnym moście czarnkowskim utworzono wówczas posterunek graniczny. Dzisiejszy pierwotnie znajdował się w Bydgoszczy. Był elementem położonego na Wiśle tzw. mostu fordońskiego, który w 1945 r. został wysadzony w powietrze przez wycofujące się wojska niemieckie. Ocalałe fragmenty rozebrano, a trzynaście zdemontowanych przęseł zalewowych o konstrukcji kratownicowej wykorzystano do budowy mniejszych przepraw.
System śluz
Również inne obiekty rozmieszczone wzdłuż Noteci są interesujące. Na terenie całego powiatu możemy znaleźć systemy śluz położone niedaleko miejscowości: Nowe, Walkowice, Romanowo, Lipica, Pianówka, Mikołajewo, Rosko, Wrzeszczyna, Wieleń, Drawsko oraz Krzyż Wlkp. Wiele elementów stopni wodnych pochodzi z przełomu XIX i XX w. Prócz urządzeń hydrotechnicznych przy większości z nich zachowały się również urządzenia gospodarcze, domy śluzowych wybudowane w tym samym okresie. Ponadto, w niektórych przypadkach istnieją pozostałości trudnej historii Ziemi Nadnoteckiej, jak chociażby budynki międzywojennej straży granicznej (przy stopniach wodnych w Pianówce i Lipicy).
